กรมชลประทาน เดินหน้าโครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบาง ตำบลวัดธาตุ อำเภอเมือง จังหวัดหนองคาย จาก 41 โครงการ ภายใต้โครงการศึกษาแผนพัฒนาแหล่งน้ำลำน้ำสวย จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี เพื่อแก้แล้ง-น้ำท่วม ระบุอยู่ในแผนงานระยะสั้น ดำเนินงาน 5 ปี ด้วยงบประมาณ 298 ล้านบาท
นายสุรชาติ มาลาศรี ผู้อำนวยการสำนักบริหารโครงการ กรมชลประทาน กล่าวว่า เมื่อปี 2561 นายกรัฐมนตรีพร้อมคณะ ได้เดินทางไปตรวจราชการและประชุมนอกสถานที่อยู่จังหวัดเพชรบูรณ์ ทั้งภาครัฐและเอกชนในพื้นที่จึงได้ร่วมกันเสนอโครงการบรรเทาภัยแล้งและน้ำท่วม ของกลุ่มจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน 1 จำนวน 12 โครงการ และหนึ่งในนั้นมีโครงการพัฒนาแหล่งน้ำลุ่มน้ำสวย จังหวัดหนองคาย และจังหวัดอุดรธานี ซึ่งทุก ๆ ปี มักประสบกับปัญหาภัยแล้ง ขาดแคลนน้ำสำหรับการทำเกษตรและอุปโภคบริโภค ในช่วงฤดูฝนก็เกิดน้ำท่วม
คณะรัฐมนตรีจึงมีมติเห็นชอบ ให้กรมชลประทานดำเนินการโดยจ้างกลุ่มบริษัทที่ปรึกษาให้ดำเนินการศึกษาโครงการดังกล่าว มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อให้ได้แนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำสวย จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี 2) เพื่อแก้ไขและบรรเทาปัญหาอุทกภัยและภัยแล้งในพื้นที่ลุ่มน้ำสวย จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี รวมถึงพื้นที่ข้างเคียง 3) เพื่อเพิ่มศักยภาพทางด้านการเกษตร การอุปโภค-บริโภค และการใช้น้ำด้านต่าง ๆ 4) เพื่อเตรียมความพร้อมด้านปริมาณน้ำต้นทุนของพื้นที่เพื่อรองรับการเติบโต และการพัฒนาของจังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี 5) เพื่อศึกษาความเหมาะสมของโครงการตามลำดับความสำคัญอันดับแรก
สำหรับการจัดทำแผนหลัก (Master Plan) ของโครงการที่อยู่ในขอบเขตลุ่มน้ำสวยครอบคลุม 9 ตำบลใน 3 อำเภอ ของจังหวัดอุดรธานี และ 14 ตำบลใน 3 อำเภอ ของจังหวัดหนองคาย โดยต้นน้ำของลำน้ำสวยอยู่บริเวณตำบลเขือน้ำ อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี และไหลลงสู่แม่น้ำโขงที่บริเวณบ้านปากสวย อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย มีความยาวลำน้ำประมาณ 152 กิโลเมตร
ทั้งนี้ แผนหลักที่จะสอดคล้องกับแผนแม่บทน้ำ 20 ปี(พ.ศ.2561-พ.ศ.2580) ประกอบด้วยการปรับปรุงโครงการจากโครงการที่มีอยู่ในปัจจุบันและโครงการที่เสนอแนะเพื่อพัฒนาเพิ่มเติม ได้แก่ โครงการประเภทก่อสร้างฝาย 8 โครงการ กาเพิ่มประสิทธิภาพ แก้มลิง/อ่างเก็บน้ำ/หนองน้ำ 15 โครงการ ขุดลอก 1 โครงการ ก่อสร้างประตูระบายน้ำ 2 โครงการ ปรับปรุงแก้มลิง 9 โครงการ ก่อสร้างแก้มลิง 1 โครงการ ก่อสร้างแนวผันน้ำ 2 โครงการ ก่อสร้างพนังกันน้ำ 1 โครงการ และก่อสร้างสถานีสูบน้ำ 2 โครงการ รวมทั้งสิ้น 41 โครงการ งบประมาณ 5,882 ล้านบาท ซึ่งจะทำให้มีพื้นที่ชลประทานและพื้นที่บรรเทาอุทกภัยเพิ่มขึ้น โดยการพัฒนาวางแผนไว้เป็นระยะเวลา 20 ปี ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ.2566 ถึง พ.ศ. 2585
หลังจากคัดเลือกจาก 41 โครงการและการจัดลำดับความสำคัญเรียบร้อยแล้วพบว่า โครงการที่มีความเหมาะสมมากที่สุด คือ โครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบาง ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 1 บ้านเมืองบาง ต.วัดธาตุ อ.เมือง จ.หนองคาย จากนั้นได้ทำการศึกษาและจัดทำรายงานวางโครงการ (Pre-Feasibility Report) เพื่อออกแบบรายละเอียดให้สอดคล้องกับพื้นที่จริง และจากการศึกษาออกแบบพบว่า เมื่อก่อสร้างแล้วเสร็จจะช่วยแก้ไขปัญหาน้ำท่วมและมีพื้นที่บรรเทาอุทกภัยเพิ่มขึ้น โดยโครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบางอยู่ในแผนงานระยะสั้น ดำเนินงาน 5 ปี ใช้งบประมาณ 298 ล้านบาท วิเคราะห์แล้วมีความคุ้มทุนที่จะพัฒนาต่อไป
นายชาญชัย คงพัน รองผู้ว่าราชการจังหวัดหนองคาย กล่าวว่า จากสภาพที่ผ่านมา จังหวัดหนองคาย เมื่อหน้าแล้งมีปัญหาภัยแล้ง ในช่วงหน้าน้ำก็จะมีน้ำท่วม อีกทั้งยังมีแม่น้ำสวยที่มีมีระยะทาง 152 กม.ที่ไหลยาวจากอุดรธานี ไปลงสู่แม่น้ำโขง หลังจากที่มีโครงการการก่อสร้างประตูระบายน้ำบ้านเมืองบาง ที่ต.วัดธาตุ อ.เมือง จ.หนองคาย ภายใต้โครงการศึกษาแผนพัฒนาแหล่งน้ำลำน้ำสวย จังหวัดหนองคาย และ อุดรธานี ที่จะเกิดขึ้นเร็วๆนี้ จะช่วยทำให้เกษตรกรได้มีน้ำใช้อย่างเพียงพอและมีการจัดสรรน้ำให้เกิดประโยชน์ มากที่สุด อีกทั้งยังเป็นการบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืน รวมทั้งการมีส่วนร่วมอย่างเป็นรูปธรรมอีกด้วย
นายปราโมทย์ สุขสวัสดิ์ นายกเทศมนตรีตำบลวัดธาตุุ อ.เมือง จ.หนองคาย กล่าวว่า ทางเทศบาลอยากให้มีการพัฒนาลุ่มแม่น้ำสวย ปัจจุบันเกษตรกรในพื้นที่ได้มีการขยายพื้นที่มากขึ้น น้ำจึงเป็นปัจจัยหลัก การสร้างประตูระบายน้ำบ้านเมืองบาง อ.เมือง ทำให้เกษตรกรสามารถจัดการการใช้น้ำได้ดียิ่งขึ้น และในอนาคตมีแผนพัฒนาบึงหนองคาย ซึ่งเป็นแหล่งน้ำธรรมชาติในพื้นที่ เป็นแหล่งเก็บกักน้ำในชุมชน ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยว รวมถึงศูนย์สุขภาพชุมชน ตลาดขายสินค้าทางการเกษตรอีกด้วย
นางวิโรจน์ วังคะหาฮาด เกษตรกรบ้านน้ำสวย มีพื้นที่ทำเกษตรบริเวณปากแม่น้ำสวยติดริมแม่น้ำแม่โขงประมาณ 2 ไร่ ทำการเกษตร โดยช่วงกลางปีปลูกข้าวโพด พอปลายฝนชนหนาวก็ลงมะเขือเทศ จะทยอยเก็บผลผลิตออกสู่ตลาดได้ราวปลายธันวาคม ขายได้ กก.ละ 5 บาท กลางกุมภาพันธ์โละไร่ เข้าโรงงานของโรซ่า ซอสมะเขือเทศชื่อดัง ขายได้ กก.ละ 3 บาท
"แต่ก่อนช่วงหน้าฝนน้ำหลากจากลำน้ำสวยมาชนกับช่วงน้ำโขงเอ่อ น้ำจะท่วมพื้นที่เกษตร แต่หลังจากมีประตูระบายน้ำห้วยน้ำสวยที่กักบังคับน้ำ ทำให้น้ำไม่ท่วม สามารถปลูกข้าวโพดมีรายได้เสริม จากเดิมที่ปลูกแต่มะเขือเทศ รวมแล้วมีรายปีละประมาณ 5-6 หมื่นบาท ทำให้มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น "
อย่างไรก็ตาม กรมชลประทานได้จัดประชุมรับฟังความคิดเห็นให้ประชาชนมีส่วนร่วม และประชาสัมพันธ์ให้ผู้ได้รับผลกระทบได้รับทราบข้อมูลเกี่ยวกับโครงการอย่างต่อเนื่อง และจะดำเนินการโครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบางเป็นลำดับแรก จาก 41 โครงการ ตามแผนหลักในการพัฒนาแหล่งน้ำลำน้ำสวย ส่วนอีก 40 โครงการ ที่เหลือก็จะได้รับการพัฒนาตามลำดับความสำคัญและตามแผนการดำเนินการในแต่ละระยะต่อไป
